OGÓLNY PRZEGLĄD DZIAŁALNOŚCI ODDZIAŁU KATOWICKIEGO W 70-LECIU*

Działalność merytoryczna, statutowa

Powstały w czerwcu 1938 r. Oddział Śląsko-Krakowski Stowarzyszenia Gazowników, Wodociągowców i Techników Sanitarnych był organizatorem XXI Zjazdu Gazowników i Wodociągowców i Techników Sanitarnych, który odbył się w dniach: 26-28 czerwca 1939 r. w Częstochowie.

Wybuch II wojny światowej brutalnie przerwał działalność stowarzyszeniową również na Górnym Śląsku i w Małopolsce, której wznowienie nastąpiło formalnie dopiero po przeszło 6 latach, w listopadzie 1945 r. Wtedy to w wyniku nowego podziału admi-nistracyjnego kraju Oddział Śląsko-Krakowski podzielony został na: Katowicki z sie-dzibą w Katowicach oraz Krakowski z siedzibą w Krakowie.

Natychmiast po utworzeniu, Oddział Katowicki Zrzeszenia rozpoczął budowę no-wych struktur organizacyjnych inicjując jednocześnie szereg działań w zakresie odbu-dowy zniszczonej działaniami wojennymi infrastruktury sanitarnej. W okresie tym uru-chomionych zostało szereg nieczynnych gazowni i stacji uzdatniania wody na terenie Górnego Śląska.

W 1949 r. Zarząd Oddziału zorganizował kursy dla inkasentów gazownictwa (56 uczestników), dla monterów i instalatorów (38 uczestników), dla mistrzów i podmi-strzów wodociągowych (15 uczestników).

W 1951 raku do Katowickiego Oddziału Polskiego Zrzeszenia Gazowników, Wodo-ciągowców i Techników Sanitarnych przystąpiła Sekcja Terenów Zielonych. Następuje dynamiczny wzrost członkostwa Stowarzyszenia. W 1952 roku Oddział Katowicki liczył już ponad 400 członków, zrzeszonych w 14 kołach zakładowych.

W związku z ustawą o stopniu inżyniera, przy Oddziale zorganizowano ośrodek konsultacyjny, dla poświadczania praktyk fachowych dla kandydatów oraz prowadzenia korespondencyjnego kursu przygotowawczego do egzaminu na stopień inżyniera.

W 1953 roku Oddział Katowicki zrzesza już prawie 700 członków w 16 kołach za-kładowych. Oddział organizuje odczyty, narady, sympozja, konferencje, wystawy, wy-cieczki szkoleniowo-techniczne oraz przeprowadza wiele kursów szkoleniowych.

Punktem zwrotnym w działaniu Oddziału staje się przeprowadzona w dniu 14 czerw-ca 1957 roku w Katowicach ogólnokrajowa konferencja naukowo-techniczna pod tytułem: „Koordynacja działalności technicznej w zakresie oczyszczania ścieków". We wnioskach z tej konferencji stwierdzono potrzebę organizowania cyklicznych spotkań specjalistów z tej branży. Dało to impuls do organizowania cyklicznej, (najpierw corocznie, a od 1982 roku co dwa lata) ogólnokrajowej konferencji naukowo-technicznej pt: „Postęp techniczny w dziedzinie oczyszczania ścieków", będącej przez długie lata wizytówką działalności Katowickiego Oddziału.

W iatach 1970-1975 Honorowym Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego w/w konferencji był Wojewoda katowicki, Honorowy Członek PZITS, Jerzy Ziętek. Ostatnia Jubileuszowa XXX konferencja odbyła się w dniach 14-16 października 1999 roku w teatrze im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. Ze względu na trudności techniczne, podejmowane kilkukrotnie próby organizacyjne reaktywowania tej konferencji nie powiodły się.

Od 1972 roku co 4-5 lat Oddział organizuje krajową konferencję naukowo-techniczną na temat „Intensyfikacja zaopatrzenia w wodę miast i osiedli", a od 1980 roku regionalne konferencje naukowo-techniczne na temat: „Problemy zagospodaro-wania odpadów stałych w województwie katowickim".

W 1973 roku Oddział był organizatorem Ogólnokrajowego Zjazdu Gazowników, a w 1976 roku konferencji naukowo-technicznej pt: „Aktualne zagadnienia związane z przesyłem gazu", która odbyła się w Katowicach.

W 1977 roku Oddział zorganizował w Katowicach konferencję naukowo-techniczną pt:. Oszczędności paliw i energii w ciepłownictwie", a w 1979. roku konferencję pt: „Nowe kierunki rozwoju instalacji odpylających".

W roku 1980 i 1982 odbyły się regionalne konferencje poświęcone problemom za-gospodarowania odpadów stałych w województwie katowickim, a w roku 1983 konfe-rencja pt: „Usprawnianie realizacji oczyszczalni ścieków".

02.06.1989 roku Oddział zorganizował w Bielsku Białej konferencję regionalną z cyklu „Energia a środowisko" na temat aspektów racjonalizacji użytkowania ciepła w aglomeracjach miejsko przemysłowych.

Kolejna ważna konferencja naukowo-techniczne organizowana przez Katowicki Od-dział PZITS odbyła się w dniach 16-17.06.1989 w Szczyrku i nosiła tytuł: „Wpływ eks-ploatacji górniczej na rurociągi infrastruktury podziemnej i ścieki wodne".

20.06.1990    roku w Katowicach, miała miejsce konferencja naukowo-techniczne pt: „Kierunki i problemy zagospodarowania wód podziemnych w województwie katowic-kim".

Lata 80-te są okresem dynamicznego rozwoju Stowarzyszenia na Górnym Śląsku.

Wg. stanu na dzień 31.12.1983 r. Oddział liczył w tym czasie 1818 członków indy-widualnych, 39 członków zbiorowych oraz 83 kół zakładowych. Na koniec roku 1987 Oddział katowicki zwiększył liczebność do 2318 członków indywidualnych zrzeszonych w 85 kołach zakładowych.

Organizowane są kwartalne narady pt.: „Wymiana informacji technicznej", w których udział biorą przedstawiciele biur projektowych, przedsiębiorstw wykonawczych i użytkowników. Na naradach tych omawiano zagadnienia i trudności w projektowaniu, budowie i eksploatacji oczyszczalni ścieków, instalacji sanitarno--grzewczych i wentylacji. Celem integracji członków, organizowane są jesienią jednodniowe autokarowe wycieczki szkoleniowe połączone ze spotkaniami towarzyskimi w plenerze przy ognisku. Aktywizacja członków wyraża się w coraz większym udziałem w spotkaniach towarzyskich i wyjazdach szkoleniowych kół zakładowych. Tradycją staje się organizowanie w ostatnim dniu konferencji zwiedzanie ciekawszych obiektów z dziedziny sanitarno-grzewczych na terenie naszego województwa. Przyjęto zasadę organizowania przez Zarząd Oddziału co najmniej dwóch wycieczek wielodniowych: jednej krajowej i jednej zagranicznej, obejmującej poza programem technicznym również program turystyczno-krajoznawczy.

Na początku lat 90-tych w raz z transformacją ustrojową w państwie, następuje gwałtowny spadek liczby członków indywidualnych Oddziału oraz członków zbioro-wych. Na przełomie roku 1990-91 liczba członków Oddziału zmniejszyła się 4-ro krot-nie do stanu 457 osiągając poziom początku lat 50-tych. Zmniejszyła się też ilość or-ganizowanych przez Oddział imprez technicznych.

Utrzymana została organizacja cyklicznych konferencji naukowo-technicznych: „Postęp techniczny w dziedzinie oczyszczania ścieków" w Katowicach oraz „Trwałość i niezawodność urządzeń ochrony środowiska - ochrona powietrza" w Ustroniu. W 1997 r. Zarząd Oddziału wspólnie z Górnośląskim Przedsiębiorstwem Wodociągów w Ka-towicach zorganizował w Ustroniu konferencję pt: „Rola GPW w systemie zaopatrzenia w wodę - dziś i jutro".

Początek XXI-go wieku był jednym z najgorszych okresów w dziejach Oddziału. Systematyczny spadek członkostwa i zainteresowania działalnością stowarzyszeniową oraz niepewność dalszego istnienia NOT spowodowała, że na koniec 2001 roku liczba członków indywidualnych Oddziału spadła do 130, liczba kół zakładowych do zaledwie 7, a członkostwo zbiorowe przestało w ogóle istnieć.

Przepowiadano rychłe rozwiązanie NOT i stowarzyszeń naukowo-technicznych.

Kryzys pogłębiał brak optymizmu wielu starszych nie odpornych na stres działaczy także naszego Stowarzyszenia, którzy z niepokojem obserwowali powstawanie w tym czasie nowej inżynierskiej organizacji samorządowej, Izby Inżynierów Budownictwa, upatrując w niej wszelkie zło niepowodzeń Stowarzyszenia. Na szczęście tak się nie stało.

Od roku 2002 powoli, lecz systematycznie dał się zaobserwować wzrost liczebności Oddziału. Dzięki konsekwentnym działaniom Zarządu nastąpił zdecydowany wzrost dyscypliny organizacyjnej i prestiżu w środowisku inżynierskim. Członkowie Zarządu Oddziału aktywnie włączyli się w proces formowania samorządu zawodowego inżynie-rów budownictwa w okręgu śląskim.

W sierpniu 2002r. zostaje podpisane porozumienie w sprawie współdziałania Stowa-rzyszeń Naukowo-Technicznych z Komitetem Organizacyjnym Izby Inżynierów Budownictwa, rozwiewające wszelkie obawy utraty w przyszłości tożsamości stowarzyszeń branżowych na rzecz Izby.

Współdziałanie Stowarzyszenia z samorządem zawodowym inżynierów budownic-twa w zakresie doskonalenia zawodowego, przyniosło wymierne efekty. Śląska Izba Inżynierów Budownictwa dofinansowując szkolenia seminaryjne i konferencje, umożli-wiła stowarzyszeniom branży budowlanej ożywienie działalności statutowej, co w znacznym stopniu umożliwiło także podreperowanie ich sytuacji finansowej.

Nie był to jednak żaden prezent lub zastrzyk finansowy ze strony bogatej Izby lecz najzwyklejszy kontrakt partnerski, przynoszący obu stronom wymierne korzyści. Izba zyskiwała popularność i przychylność niechętnie płacących składki członków, którym „zwraca" w formie dofinansowania część składki, a stowarzyszenia w wyniku organizacji szkoleń seminaryjnych i konferencji mogą swobodnie i pewnie, bez obawy niepowodzenia finansowego, realizować swoje cele statutowe. Obie strony tej umowy wynoszą swoje korzyści.

W ostatnim czasie, przy wymiernym wsparciu Izby, Oddział Katowicki PZITS zorga-nizował 3 konferencje naukowo-techniczne pt: „Forum Rewitalizacji terenów Poprze-mysłowych", które odbyły się kolejno w latach 2005-2007 w Zabrzu, Katowicach i Gli-wicach. Konferencje te dofinansowane częściowo przez Śląską Izbę, dzięki stosunko-wo niskim kosztom uczestnictwa indywidualnego członków samorządu zawodowego cieszyły się dużym powodzeniem. Katowicki Oddział współorganizował także z Poli-techniką Śląską 2 konferencje pt: „Paliwa z odpadów", które odbyły się w Kudowie i Krynicy.

Lata 2002-2007, to okres ożywionej działalności Oddziału w zakresie organizacji szkoleń seminaryjnych dotyczących przepisów budowlanych, warunków technicznych realizacji inwestycji oraz ustaw: Prawo ochrony środowiska, Prawo energetyczne, Prawo zamówień publicznych i innych.

O dynamice działalności Oddziału w tym zakresie najdobitniej świadczą liczby. W kadencji 1998-2002 Oddział Katowicki zorganizował zaledwie 9 szkoleń seminaryjnych z udziałem ok. 350 osób, borykając się głównie z problemami techniczno-organizacyjnymi. W kadencji 2003-2006, szkoleń seminaryjnych dofinansowanych przez Izbę było już 118, a liczba uczestników przekroczyła 6000. W roku 2007 Oddział zorganizował 36 szkoleń seminaryjnych z udziałem prawie 1900 osób, a w pierwszym półroczu 2008 r. szkoleń tych było już 22, a liczba uczestników przekroczyła 800.

Działalność szkoleniowa Oddziału obejmowała także kursy przygotowania zawo-dowego dla zgrzewa-czy i dozoru technicznego zajmującego się montażem przewo-dów z rur i kształtek termoplastycznych. Wydawane na zakończenie kursu zaświad-czenia są dokumentami kwalifikacyjnymi upoważniającymi do zgrzewania rur termo-plastycznych przy realizacji infrastruktury podziemnej oraz instalacji wewnętrznych. Szkolenia prowadzone są przez doświadczonych pracowników dydaktycznych Poli-techniki Śląskiej w Gliwicach przy współudziale Firmy „Benex" z Katowic. W latach 1994-1998 przeszkolono 824 osób. Podobnie było w latach 2002-2007. Lata 1999-2001 były okresem zawieszenia (z przyczyn obiektywnych) działalności szkoleniowej w tym zakresie.

Po zakończeniu szkolenia, wszyscy uczestnicy zdają egzaminy praktyczne i otrzy-mują odpowiednie zaświadczenia potwierdzające zdobyte kwalifikacje, honorowane przez inwestorów instytucjonalnych

Ważnym kierunkiem działalności merytorycznej Oddziału była praca kilku komisji na uprawnienia energetyczne. Komisje te, upoważnione były do stwierdzania kwalifikacji na stanowiskach pracy związanych z dozorem i eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, wymienionych w Grupie 2 oraz Grupie 3 Załącznika Nr 1 do rozpo-rządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Socjalnej z 28.04.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania tych kwalifikacji. Wszystkie osoby za-trudnione na w/w stanowiskach mają obowiązek okresowego zdawania egzaminu kwalifikacyjnego z zakresu uzyskiwanych uprawnień.

Powoływane przez Urząd Regulacji Energetyki w Warszawie z 5-cio letnim okresem ważności komisje egzaminacyjne Katowickiego Oddziału PZITS w latach: 1994-2007 wydały 6662 świadectwa kwalifikacyjne uprawniające do pracy na stanowiskach dozo-ru i eksploatacji w zakresie urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, głównie ciepl-nych i gazowych. Ilość wydawanych świadectw w poszczególnych latach działalności komisji ujmuje tabela poniżej:

Słabe wyniki liczbowe ostatniego dziesięciolecia, są spowodowane dużą konkurencją w pozyskiwaniu chętnych na uprawnienia z powodu powstania wielu podobnych komisji kwalifikacyjnych działających w Domu Technika NOT w Katowicach.

Obecnie działająca 12-to osobowa Komisja Kwalifikacyjna przy Zarządzie Oddziału została powołana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w Warszawie dnia 20.06.2006 r. z okresem ważności do czerwca roku 2011.

Działalność Biura Studiów i Rzeczoznawców przy Zarządzie Oddziału formalnie za-kończyła się w roku 1988. Ze względu na brak dostatecznej ilości zleceń biuro prze-stało istnieć, a nieliczne opracowania z tego zakresu wykonywane są indywidualnie przez współpracujących z Oddziałem branżowych rzeczoznawców budowlanych.

W roku 2006 r. przy Zarządzie Oddziału został powołany Zespół Rzeczoznawców Budowlanych, którego zadaniem jest pozyskiwanie zleceń i realizacja branżowych opracowań specjalistycznych.

Z przykrością należy stwierdzić, że liczba rzeczoznawców budowlanych branży sanitarnej jest bardzo mała, a z powodu zaostrzonych przez Izbę Inżynierów Budownictwa kryteriów przyznawania tego tytułu, nie ma chętnych starających się o jego uzyskanie. W chwili obecnej Zespół Rzeczoznawców Budowlanych przy Katowickim Zarządzie Oddziału liczy 5 osób, posiadających uprawnienia do projektowania i wykonawstwa w zakresie sieci i instalacji: wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i ochrony środowiska.

Oprócz konferencji i szkoleń seminaryjnych oraz kursów, Oddział zorganizował tak-że szereg zagranicznych wyjazdów techniczno-turystycznych, między innymi:
•    22-27 listopada 1983 r., 6-dniowy wyjazd do Pragi czeskiej z programem technicz-nym wodociągi praskie „Vodarni w Podoli",
•    13-18 listopada 1984 r., 5-dniowy wyjazd do Budapesztu z programem technicznym oczyszczalnie ścieków, kotłownie osiedlowe opalane gazem,
•    5-24 kwietnia 1986 r,, 20-dniowy wyjazd do Włoch z programem technicznym stacja ujęcia i uzdatniania wody powierzchniowej Val di Setta w Sasso Marconi, dystrybu-cja wody i gazu dla miasta Bolonii,
•    5-11 września 1986 r,, 7-dniowy wyjazd do NRD z programem technicznym w Dreźnie, Saalfeld, Miśnia, Cottbus,
•    15.09-5.10 1987 r,, 21-dniowy wyjazd do Włoch z programem technicznym spalarnia odpadów komunalnych i oczyszczalnia ścieków dla miasta Bolonii, klimatyzacja i wentylacja w Centrum Ubezpieczeniowym,
•    7-13 listopada 1987 r,, 7-dniowy wyjazd do Bratysławy i Brna z programem tech-nicznym spalarnia odpadów komunalnych w Bratysławie, urządzenia balneotech-niczne w Piszczanach i zapora wodna ze zbiornikiem retencyjnym Brnenskie Preh-rada,
•    26.04-3.05.1988 r,, 8-dniowy wyjazd do Zwizku Radzieckiego z programem tech-nicznym w Moskwie, Rostowie, i Kijowie,
•    14-19 grudnia 1988 r,, 6-dniowy wyjazd do Budapesztu z programem technicznym wodociągi i kanalizacja w Budapeszcie, oczyszczalnia ścieków w Budakeszi,
•    1-16 maja 1989 r,, 16-dniowy wyjazd do Włoch z programem techniczym obiekty hydroenergetyczne zespołu zbiorników wodnych Suvina i Pavana,
•    16-30 wrzesień 2003 r,, 14-dniowy wyjazd do Włoch z programem technicznym we Florencji i Bolonii,
•    11-14 maja 2006 r,, 4-dniowy wyjazd do Pragi czeskiej z programem turystyczno-szkoleniowym w Kutnej Horze,
•    30 maja do 10 czerwca 2007 r., 12-dniowy wyjazd „Bałtyckim Szlakiem" z progra-mem turystyczno-szkoleniowym i spotkaniem koleżeńskim z przedstawicielami Związku Inżynierów Polskich na Litwie w Domu Polskim w Wilnie.

Wyjazdy szkoleniowo-krajoznawcze do Włoch w latach: 1986, 1987 i 1989, organi-zowane były przy współudziale Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Włoskiej w Katowicach.

Odmienne jak z powyższego widać były formy pracy organizacyjnej i działalności merytorycznej Katowickiego Oddziału PZITS w okresach: 1938-1939, w latach 1945-1989 i latach ostatnich, po transformacji ustrojowej. Mimo pracy w różnych warunkach ustrojowych, politycznych i ekonomicznych, działalność Oddziału zawsze koncentrowała się na wypełnianiu statutowych zobowiązań, unikając zaangażowania politycznego jego członków.

Główne kierunki działalności Oddziału zapisane w statucie Stowarzyszenia dotyczy-ły:
•    rozwijania techniki i myśli technicznej,
•    popularyzacji wiedzy i postępu technicznego,
•    podnoszenia kwalifikacji i etyki zawodowej kadry inżynieryjno-technicznej
•    prowadzenia spraw związanych ze specjalizacją zawodową inżynierów i techników branży sanitarnej,
•    opiniowania kwalifikacji zawodowych inżynierów i techników z branż obejmujących działalność Zrzeszenia,
•    doradztwa i rzeczoznawstwa technicznego,
•    udzielania rekomendacji, świadczącej o fachowej wiarygodności firm,
•     współpracy ze szkołami wyższymi i zawodowymi w zakresie opracowania metod, programów nauczania i szkolenia.

Nieprzerwanie od 1945 r. siedziba Oddziału Katowickiego znajduje się w Katowicach, w Domu Technika NOT, przy ul Podgórnej 4. Lokalizacja Domu Technika w centrum stolicy Górnego Śląska stwarza dogodne warunki komunikacyjne co sprzyja organizacji szkoleń seminaryjnych. Sąsiedztwo siedziby Śląskiej Izby Inżynierów Budownictwa ułatwia kontakty z innymi branżami i integruje środowisko inżynierskie tworzące samorząd zawodowy.

*- materiał pochodzący z wydawnictwa jubileuszowego „70 lat działalności katowickie-go oddziału PZITS 1938-2008"